NHỮNG KIẾN THỨC QUAN TRỌNG CẦN NHỚ VỀ
NEISSERIA GONORRHOEAE - LẬU CẦU
Lậu cầu là các cầu khuẩn hình hạt cà phê đứng thành từng đôi, bắt màu Gram (-). Cầu khuẩn lậu không có vỏ, không có lông, không di động, không sinh nha bào.
- Trong trường hợp lậu cấp tính điển hình, vi khuẩn đứng trong tế bào bạch cầu đoạn trung tính thoái hoá, đôi khi như lèn chặt tế bào.
 |
| Song cầu Gram (-) hình hạt cafe nằm trong bạch cầu đoạn trung tính |
- Trong trường hợp lậu mạn tính, trên tiêu bản ít vi khuẩn và thường thấy vi khuẩn nằm ngoài tế bào.
- Trong môi trường nuôi cấy, cầu khuẩn lậu thường đa dạng, kích thước thay đổi và sắp xếp không điển hình.
Nuôi cấy cầu khuẩn lậu thường khó khăn, sau khi ra khỏi cơ thể vi khuẩn rất dễ chết. Môi trường nuôi cấy cầu khuẩn lậu phải giàu chất dinh dưỡng như máu và các yếu tố phát triển. Bên cạnh đó, vi khuẩn này cũng đòi hỏi khí trường trong nuôi cấy phải có 5 - 10% CO2 và nhiệt độ 35 -37 độ C.
Trên thực tế, môi trường như thạch chocolate và Thayer-Martin thường sử dụng để nuôi cấy Neisseria gonorrhoeae. Thayer-Martin môi trường giàu dinh dưỡng, có bổ sung một số loại kháng sinh, như: colistin, vancomycin, nystatin, lincomycin để ức chế vi khuẩn khác và nấm nhưng không ảnh hưởng tới cầu khuẩn lậu). Sau nuôi cấy 24 giờ, khuẩn lạc có kích thước khoảng 0,4 - 1mm, màu xám đục, lồi, tròn, óng ánh.
 |
| Khuẩn lạc lậu cầu trong môi trường Thayer-Martin, dạng S, màu xám đục |
3. Tính chất sinh vật hoá học
- Oxydase (+)
 |
| Oxidase test (+) chuyển màu tím |
- Lên men đường glucose (+)
- Không lên men đường maltose và sucrose (-)
- Lậu sinh dục:
- Ở nam giới: Vi khuẩn lậu gây viêm niệu đạo, triệu chứng chủ yếu là đái buốt, đái khó. Bệnh nhân có biểu hiện đái mủ với đặc điểm rất đau, được ví như “đái như đái ra dao cạo”.
- Ở nữ giới: thông thường biểu hiện kín đáo hơn, cụ thể tăng tiết dịch niệu đạo, âm đạo, viêm cổ tử cung, đôi khi viêm tử cung, vòi trứng, buồng trứng.
- Lậu ngoài đường sinh dục
- Lậu mắt: thông thường gặp nhiều ở trẻ sơ sinh được sinh ra từ những bà mẹ đang mắc lậu sinh dục. Mắt có thể bị viêm, đau, và sưng đỏ đấy. Nguy hiểm nhất là lậu mắt có thể gây mù mắt.
 |
| Lậu mắt |
- Lậu hậu môn-trực tràng: đây là hậu quả của việc quan hệ qua đường hậu môn, thường sẽ không gây những triệu chứng rõ ràng, mà chỉ chảy mủ từ hậu môn, do đó rất khó bị phát hiện.
- Lậu họng: thông thường gặp ở những đối tượng có quan hệ tình dục đường miệng. Triệu chứng có thể thấy viêm mủ ở hai bên amidal và lưới gà.
 |
| Lậu họng |
3. Chẩn đoán vi khuẩn học
Nhuộm soi trực tiếp
- Ở nam: Lấy mủ niệu đạo vào sáng sớm trước khi đi tiểu. Nếu có 4-10 bạch cầu/1vi trường, không có song cầu Gram âm nội tế bào thì nhiều khả năng bệnh nhân viêm niệu đạo không phải lậu cầu. Nếu có >10 bạch cầu/1 vi trường và có song cầu Gram âm nội tế bào thì chắc chắn bệnh nhân bị bệnh lậu. Trường hợp không lấy được mủ, có thể lấy nước tiểu ly tâm nhuộm soi cặn nhưng thường ít có kết quả.
- Ở nữ: Lấy mủ niệu đạo, mủ cổ tử cung hoặc các lỗ của tuyến âm đạo. Nếu bệnh phẩm lấy từ dịch âm đạo thì nhuộm soi thường không chắc chắn vì độ đặc hiệu chỉ đạt 50-90%, cần kết hợp với nuôi cấy. Trường hợp bệnh nhân bị lậu mạn tính thì ít thấy vi khuẩn và vi khuẩn thường nằm ngoài tế bào.
Kỹ thuật chẩn đoán khác:
- Trong một số bệnh nhất là viêm khớp do cầu khuẩn lậu nuôi cấy kết quả thường âm tính, có thể làm các phản ứng huyết thanh để chẩn đoán như ELISA, phản ứng kết hợp bổ thể.
- Kỹ thuật PCR cũng rất có giá trị trong chẩn đoán lậu cầu, nhất là các trường hợp mạn, hoặc các triệu chứng, xét nghiệm chẩn đoán khác không điển hình.
Tài liệu tham khảo: Vi sinh y học - TS.BS. Trần Quang Cảnh
Ủng hộ Labnotes123 để nhóm có kinh phí hoạt động tốt hơn bằng cách đóng góp vào tài khoản:
Lê Văn Công
Vietinbank: 106006076994
Chi nhánh tỉnh Hải Dương
Ủng hộ Labnotes123 để nhóm có kinh phí hoạt động tốt hơn bằng cách đóng góp vào tài khoản:
Lê Văn Công
Vietinbank: 106006076994
Chi nhánh tỉnh Hải Dương
