NHỮNG KIẾN THỨC QUAN TRỌNG CẦN NHỚ VỀ N.MENINGITIDIS - NÃO MÔ CẦU

CÁC BÀI LIÊN QUAN KHÁC:

NHỮNG KIẾN THỨC QUAN TRỌNG CẦN NHỚ VỀ

NEISSERIA MENINGITIDIS - NÃO MÔ CẦU

1. Hình thể và tính chất bắt màu

Não mô cầu dạng song cầu hình hạt cà phê hai mặt lõm quay vào nhau, kích thước khoảng 0,8-1μm, đứng riêng rẽ từng đôi hoặc nhiều đôi tụ với nhau thành từng đám. Ở bệnh phẩm dịch não tủy, vi khuẩn này có thể nằm ở trong hoặc ngoài bạch cầu đa nhân. Trên tiêu bản nhuộm từ môi trường nuôi cấy, não mô cầu thường có hình thể đa dạng, to nhỏ khác nhau và cách sắp xếp không điển hình. Vi khuẩn ở trong bệnh phẩm dịch não tuỷ thường có vỏ, ở các bệnh phẩm khác thường không có vỏ, không có lông, không di động, không sinh nha bào, bắt màu Gram (-).

Não mô cầu dạng song cầu hình hạt cafe, 2 mặt lõm quay vào nhau, bắt màu Gram (-)

2. Tính chất nuôi cấy
Khi mới nuôi cấy từ bệnh phẩm, não mô cầu chỉ phát triển tốt ở môi trường giàu chất dinh dưỡng như thạch máu, chocolate và khí trường có 5 - 10% CO2. Sau khi đã cấy chuyển nhiều lần thì sự đòi hỏi về dinh dưỡng của vi khuẩn giảm đi, thậm chí phát triển được ở môi trường dinh dưỡng bình thường. Nhiệt độ thích hợp là 37 độ C, có thể phát triển được ở nhiệt 25 - 42 độ C.

• Trên môi trường thạch máu: khuẩn lạc tròn, nhẵn, lồi, óng ánh và có màu hơi xám. Sau 24 giờ nuôi cấy, khuẩn lạc có đường kính khoảng 1mm, không tan máu, để lâu khuẩn lạc có màu xám đục và có thể làm màu môi trường ở dưới vùng nuôi cấy vi khuẩn đậm hơn.

• Trên môi trường thạch chocolate: khuẩn lạc có dạng S, xám đục và óng ánh.

3.Tính chất sinh vật hoá học 

• Oxydase (+)
• Lên men đường maltose, glucose (+) (tính chất lên men đường maltose để phân biệt với cầu khuẩn lậu)

4. Chẩn đoán

- Bệnh phẩm dịch não tuỷ: Dịch não tủy được ly tâm ở 2000 vòng/ phút × 20 phút sẽ thu được nước nổi và cặn.

• Cặn dịch não tủy được sử dụng để nhuộm Gram, nuôi cấy và chẩn đoán PCR
• Nước nổi được sử dụng để làm phản ứng ngưng kết hạt latex để xác định kháng nguyên của Neisseria meningitidis trong dịch não tủy.

- Nhuộm Gram: từ cặn dịch não tuỷ, trên tiêu bản có nhiều song cầu Gram âm nằm trong, ngoài tế bào bạch cầu đa nhân thì có thể chẩn đoán sớm bệnh nhân mắc viêm màng não do não mô cầu.

- Nuôi cấy:

• Bệnh phẩm là máu: thực hiện quy trình cấy máu, nuôi cấy vào môi trường canh thanh não tim (Brain heart infusion). Sau đó theo dõi hàng ngày, nếu bình cấy máu dương tính thì cấy nhuộm sơ bộ và chuyển ra môi trường thạch máu để xác định.
• Dịch não tuỷ, dịch họng mũi: Nuôi cấy đông thời vào môi trường thạch máu và chocolate. Sau 18-24 giờ nuôi cấy ở 37 độ C/ 5-10% CO2, có khuẩn lạc mọc thì chọn khuẩn lạc nghi ngờ để xác định.

- Xác định tính chất sinh vật: Chọn khuẩn lạc tròn, nhẵn, lồi, óng ánh và có màu hơi xám, kích thước khoảng 1mm, không tan máu.

• Oxydase (+)
• Lên men glucose (+), maltose (+)

- Phản ứng ngưng kết hạt latex: Xác định sự hiện diện kháng nguyên của vi khuẩn trong phần nổi dịch não tủy bằng kháng thể mẫu kháng vi khuẩn Neisseria meningitidis có gắn hạt latex. Hiện nay, kit chẩn đoán này khá phổ biến trên thị trường và kỹ thuật thực hiện khá đơn giản.

- Kỹ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction): PCR đa mồi để xác định căn nguyên gây viêm màng não cho kết quả nhanh và có độ nhạy, độ đặc hiệu cao.

Lê Văn Công

Tài liệu tham khảo: Vi sinh y học - TS.BS Trần Quang Cảnh

Ủng hộ Labnotes123 để nhóm có kinh phí hoạt động tốt hơn bằng cách đóng góp vào tài khoản:
Lê Văn Công
Vietinbank: 106006076994
Chi nhánh tỉnh Hải Dương